Dóp- og vínsala

Meira dóp, meira dóp, meira dóp, sungu poppararnir hér um árið. Þetta var spilað aftur og aftur í útvarpinu og ef einhver vogaði sér að kvarta sögðu þeir bara "það er ekki verið að syngja meira dóp það á að vera meira dót."

 

Á Íslandi er fínt að drekka ef maður er unglingur. Það eru bara vitleysingar sem vilja aldrei fá sér í tána. Allir vita jú að hóflega drukkið vín gleður mannsins hjarta. Foreldrarnir kaupa vín handa börnunum til kenna þeim að drekka, og til þess að þau séu ekki að fara með neysluna í felur og kaupi ekki af landasölum.

 

Dópsalar smygla sér inn í raðir barna og unglinga og gefa þeim að prufa eða jafnvel svindla inn á þau dópi svo að þau festist í netinu. Stundum gerist það eftir aðeins eitt skipti svo þetta er ódýr aðferð við að ná sér í nýja viðskiptavini.

Nánast allir sem byrja í dópneyslu eru líka í dópsölu sjálfir til að fjármagna neysluna. Þeir beita sömu aðferðum við að ná sér í viðskiptavini og þeir voru beittir.

Unglingur eða barn sem byrjar í dópneyslu skemmir í sér líffærin og ekki síst heilabúið, þannig að þó hann hætti síðar neyslunni, þá er hann eftir eins og skemmt epli. Það lagast ekki aftur.

Það sem verra er, vínið hefur meiri og víðtækari eyðileggjandi áhrif á persónuleikann og líkamann en eiturlyfin. Vín er sem sé enn hættulegra en eiturlyf. Þetta segir m.a. Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir á Vogi.

Þeir karlar eða konur sem svíkja dóp inn á börn eða unglinga eða selja þeim dóp, og einnig þeir sem selja börnum landa eða kaupa fyrir börn og unglinga vín eru því sannarlega hættulegir einstaklingar.

Hvernig stendur á því að við tökum svona létt á þessu fólki. Sums staðar eins og t.d. í Thailandi eru dópsalar skotnir ef á þeim finnst lítilsháttar magn eiturlyfja. Múslimar drekka ekki áfengi "af því að það rænir menn vitinu" Þess vegna banna þeir sínu fólki að neyta þess!

Er ekki mál til komið að við látum af þessum vestræna menningarhroka okkar. Við þykjumst vita allt betur en aðrir. Okkar vestræna frjálsa menning er best og fullkomnust af því þar er nánast allt leyfilegt finnst okkur. Múslimum finnst hún fyrirlitleg einmitt af þeirri ástæðu.

Hvernig íbúar suður Asíu meðhöndla dópsala finnst okkur barabarismi, en kannski er það einmitt ekki það, kannski er það eina ráðið að til að losa sig fljótt og vel við þá sem eitra líf barnanna okkar, og múslimar eru öfgafullir finnst okkur af því að þeir vilja ekki drekka vín. Hugsanlega vita þeir samt bara betur en við. Þeim finnst það hreint ekki vera mál hvers og eins hvort hann drekkur sig frá ráði og rænu og verður sér og öðrum hættulegur. Þeir vilja ekki leyfa mönnum svoleiðis frjálsræði.

Er ekki mál til komið að við tökum okkur saman og "lynchum" þessa dóp og vínsala sem ganga lausir á landinu og eitra fyrir börnunum okkar. Við getum gert svo margt sem er löglegt (það er jú ekki löglegt að drepa menn hér) en samt gerir þeim lífið gersamlega óbærilegt og að lokum hrekur þá annað hvort úr landi eða út í sjálfsmorð.

Það eina sem okkur vantar er leynifélag sem hefur það að markmiði að bola þessum mönnum burt úr mannlegu samfélagi. Þeir eiga ekkert annað skilið.

Hver einasta sígaretta veldur þér skaða, en hvað með áfengið?

Af hverju í ósköpunum er ekki sagt það sama um áfengi? Áfengi er svo miklu hættulegra en tóbak. Áhrif af neyslu áfengis á hjarta, heila, tilfinningar, persónuleika, dómgreind, fjölskyldubönd, vináttutengsl, atvinnu, fjárhag og eignir eru óumdeild hefði ég haldið?

Af hverju er ekki opinberlega varað við þeirri hættu að búa með virkum alkóhólista? Það vita allir að það er ekki hægt. Það leiðir fjölskylduna beint í glötun.

Af hverju er mönnum leyft að efna til samkvæma inni á heimilum þar sem vín er haft um hönd og lítil börn eru til staðar? Skapbræði, óþolinmæði og dómgreindarskortur drukkins fólks bitnar á smábörnunum og þau bíða þess seint bætur.

Af hverju er ekki sagt blákalt "Hver sopi af áfengi er skaðlegur"? Sé það rétt fyrir tóbak að hver sígaretta sé skaðleg, þá er ég ansi hræddur um að að sama gildi um vínið, sem er svo miklu meiri skaðvaldur í þjóðfélaginu, bæði fyrir einstaklinginn og svo hinn sem þarf að búa við drykkjuna og einnig þjóðfélagið í heild, samanber til dæmis öll slysin sem orsakast af áfengisneyslu.

Af hverju er ekki virtur réttur þeirra sem ekki drekka? Þeir verða fyrir miklum skaðlegum áhrifum af að umgangast fólk sem drekkur. Samkvæmt athugunum á Vogi eru 6 einstaklingar sjúkir af meðvirkni að meðaltali í kringum hvern alkóhólista sem kemur þar inn til meðferðar. Þetta tjáði ráðgjafi þar mér. Á þetta fólk engan rétt?

Meðvirkni er mjög alvarlegur sjúkdómur og ekki betri en alkóhólismi. EIn vinkona mín varð um tíma blind og missti mátt í fótum vegna meðvirkni. Hún var flutt akút á meðferðarstofnun en ekki venjulegan spítala og náði sér þar í prógrammi með alkóhólistum. Flestir meðvirklar vita ekki af því samt að þeir séu sjúkir, rétt eins og alkóhólistar vita ekki af sínum sjúkdómi og vilja ekki vita af honum. Eiga meðvirklar, sem eru jú fórnarlömb óbeinnar drykkju rétt eins og fólk sem ekki reykir er fórnarlömb óbeinnar reykinga, þá engan rétt?

Er ekki kominn tími til að kalla hlutina sínum réttu nöfnum gagnvart áfengi líka? Minnumst þess að fyrir 40 árum eða svo var maður kallaður ofstækisfullur ef maður gerði athugasemdir við framkomu reykingamanna, meira að segja ef þeir púuðu beint framan í mann. Sagt var við mann. Af hverju ertu þá að halda þig hér ef þér líka ekki reykingar.

Nú voga reykingamenn sér ekki að taka upp sígarettu innan dyra eða í návist annarra nema spyrja og meira að segja fara sjálfkrafa þegjandi og hljóðalaust út fyrir dyr ef þeir þurfa að reykja. Það er mikil breyting í tillitssemi.

Það sama á ekki við um áfengi. Guðaveigar lífga ennþá sálaryl. Sá sem leyfir sér að segja að það sé hættulegt að drekka áfengi er stimplaður oftækismaður og afgreiddur út úr umræðunni. Alveg eins og var áður með tóbakið. Áfengisveitingar í veislum þykja sjálfsögð kurteisi. Flestir drekka jú, og nördarnir sem ekki gera það fá vorkunnaraugnaráð og vökva í glasi sem líkist áfengi til þess að þeir séu ekki útundan og svona áberandi.

Móðir mín, sem ekki reykti, taldi það líka skildu sína og sjálfsagða kurteisi að kaupa sígarettur fyrir veislur og taka þær úr pökkanum og setja í glas í gluggakisturnar til þess að gestirnir gætu gætt sér á þeim eftir þörfum.

Af hverju eru auglýsendur áfengis ekki hundeltir og lögsóttir? Af hverju taka menn sig ekki saman of auglýsa gegn þeim í sama mæli og þeir auglýsa.

Af hverju eru unglingar sem drekka ekki látnir sæta ábyrgð? Það er þó klárlega bannað að þeir neyti áfengis undir 20 ára aldri.

Svona mætti lengi spyrja. Við erum ekki að ná neinum árangri í barátunni með þeirri linkind og umburðarlyndi með áfengisneyslu sem sýnd er í dag tel ég. Það er einmitt helsti vandinn Umburðarlyndi með áfengisneyslu. Svei. Áfenginu er aldrei kennt um þegar illa fer. Það er persónan sjálf sem neytir áfengis eða aðstæður sem hafa ráðið því að illa fór, áfengið er ekki nefnt.

Til samanburðar er það núna tóbakið sem veldur því að menn fá lungnakrabba en ekki veiklunda geð reykingamannsins eða erfiðar heimilisaðstæður. Það mátti samt ekki segja að tóbakið væri skaðvaldurinn fyrir 40 árum. Þá hefði maður verðið lögsóttur fyrir að fara með staðlausa stafi.

Getum við eitthvað breytt þessari stöðu?

Áfengisneysla eykst

Í lögum stendur þetta:

Áfengislög 1998 nr. 75 15. jún

VI. kafli. Meðferð og neysla áfengis.

18. gr. Óheimilt er að selja, veita eða afhenda áfengi þeim sem er yngri en 20 ára

Getur þetta verið sagt eitthvað skýrara? Hvers vegna er þá ekki farið að þessum lögum?

Neysla á áfengi hefur vaxið úr 4,3 lítrum á mann árið 1989 í 7,05 lítra árið 2005 eða um 63% en nú eru komnar nýar tölur úr Vínbúðinni sem segja að árið 2006 hafi hún aukist um 7,1% frá 2005 og er þá nú 7,6 lítrar alkóhóls á mann 15 ára og eldri af hreinum vínanada. Menn eru kannski ekki að kveikja á því hvað þetta er mikið en við erum nú komnir vel fram úr Norðmönnum. Duglegt fólk Íslendingar, gera hlutina með stæl.

Á sama tímabili, þessi 15 ár, hefur það orðið fínt og menningarlegt að drekka. Nýir útsölustaðir fyrir áfengi hafa verið opnaðir út um allt land. Bjór hefur komið til sögunnar. Brynningarstaðir eru nú í hverju krummaskuði. Barir eru opnir nánast allan sólarhringinn. Fjölmiðlarnir dásama drykkjuna og kalla það mest fjörið þar sem frjálslegast og mest er drukkið. Þeir sem voga sér að hafa eitthvað við þetta brennivínsfrjálsræði að athuga og vilja toga í tauminn eru kallaðir bindindispostular og reynt er að gera þá tortrygglega og hlægilega.

Siðleysið gengur það langt að krárnar voga sér að helga fjölbrautarskólunum ákveðna daga í viku hverri og skólastjórnendurnir horfa bara á og vita af þessu en þora ekki að sporna við fæti, vegna þess að það er viðtekið að unglingar drekki!

Á árshátíðum fjölbrautarskólanna er líka ákveðið teymi kennara sett til þess að taka við dauðadrukknum nemendum og leggja þá til og leyfa þeim að sofa úr sér.

Allir vita þó að það er bannað með lögum að selja fólki undir 20 ára aldri áfengi. Ekkert af þessu fólki í fjölbrautarskólunum er þó 20 ára nema því hafi þá seinkað í skóla. Hvers konar löghlýðni er þetta?

Andrés Magnússon framkvæmdastjóri Félags Íslenskra Stórkaupmanna kom fram í Kastljósi 27. mars síðastliðinn og mælti fyrir sölu áfengis í smásöluverslunum. Hann sagði meðal annars þetta: "Vínið er vissulega neysluvara" , þetta étur hann upp ótuggið eftir postulum Evrópusambandsins en þar á bæ hafa menn hagsmuna að gæta.

Þorleifur Gunnlaugsson útskýrði þetta í grein um áfengisforvarnir í fréttablaðinu 23. mars s.l.

"Þeir sem vilja auka aðgang að áfengi hafa voldugan stuðning frá Evrópusambandinu en þar á bæ er almennt litið á áfengi út frá viðskiptasjónarmiði og sem hverja aðra neysluvöru sem ekki eigi að takmarka aðgengi að" (væntanlega vegna hagsmuna hinna fjölmörgu vínbænda sambandsins) En þá hlýtur að vakna sú spurning hvort nokkur önnur neysluvara drepi 600.000 manns á ári en það kom fram á ráðstefnu Alþjóða Heilbrigðismálastofnunarinnar í Stokkhólmi sem haldin var árið 2002. Einnig kom þar fram að fjöldi þeirra sem deyja með þessum hætti vex stöðugt og þegar við bætist fjöldi þeirra sem deyja af völdum ofbeldis og umferðarslysa tengdu áfengi (25% dauðaslysa á Íslandi) hækkar talan umtalsvert. Reyndar tengist andlát fjórða hvers Evrópubúa sem deyr á aldrinum 15-29 ára áfengisneyslu.

Vegna þess hve áfengi er talið hættulegt útnefndi meira að segja Alþjóða Heilbrigðismálastofnunin það eitt árið sem óvin mannskynsins númer eitt. Það segir sína sögu!

Hvenær er nóg nóg?

Andlegt ofbeldi

Áfengisneyslu fylgja óhjákvæmilega persónuleikabreytingar. Þessar breytingar eru allar til hins verra. Margir halda að þessar persónuleikabreytingar komi einungis fram hjá alkóhólistum eða rónum. Það er rangt!

Áfengisneysla veldur alltaf tjóni. Ef lítið er drukkið er skaðinn lítill ef mikið er drukkið og oft er skaðinn mikill. Ef menn byrja að neyta áfengis undir tvítugu er skaðinn enn meiri.

Allir kannast við andlegt ójafnvægi þeirra sem drekka vín að einhverju marki. Þeir verða uppstökkir og viðskotaillir. Þetta andlega ójafnvægi orsakast af vanlíðan þess sem drekkur. Hann getur ekki tekið áreiti, hann springur. Slíkt fólk fer að öskra á börnin sín ef þau eru ekki stillt, skamma maka sinn fyrir litlar eða engar sakir af því að eitthvað fer í taugarnar á viðkomandi. Hann þolir líka illa gagnrýni og bregst reiður við, og gæti t.d. líka skammað afgreiðslufólk fyrir hátt verðlag. Dómgreindin og stjórn á skapsmunum eru skert.

Þessir brestir koma fram jafnvel við litla neyslu. Í fyrstu taka samferðamenn ekki eftir þessum breytingum og fyrirgefa þær sem mistök eða sýna þeim umburðarlyndi en svo geta brestirnir orðið meira áberandi og viðkomandi er þá stimplaður sem skaphundur eða ofbeldismaður. Þessi vanlíðan og ójafnvægi og órökrétta hugsun leiðir menn líka oft út í það að beita líkamlegu ofbeldi auk andlegs ofbeldis.

Í vanlíðan sinni og vanmætti til að þola áreiti og vegna dómgreindarskorts slá menn til barna sinna eða maka.

Þessir brestir koma ekki bara fram rétt á meðan menn neyta áfengis, heldur ekki síður þegar menn halda að þeir séu allsgáðir, það er á miili þess sem þeir drekka. Brengluð boðefnaskipti í heilanum vegna neyslu áfengis valda því að heilastarfsemin kemst ekki í lag fyrr en eftir langan, langan tíma og þá eru menn vísast löngu búnir að bæta á sig meira áfengi.

Áfengi er sem sé mjög hættulegt eitur.